Auteur: Redactie

 Over de bomenkap Cremerstraat en Paardenveld

Cremerstraat

Als er een prijs zou bestaan voor de stad die het meeste bomen kapt, dan zou de gemeente Utrecht die overtuigend winnen. De gemeente beweert dat er per saldo meer bomen komen (momenteel zijn het er ca. 125.000), maar vermeldt daarbij niet dat de gemiddelde leeftijd steeds lager wordt: in 2009 was die 33 jaar, drie jaar later was die gedaald naar 27 jaar. Met andere woorden, de meeste bomen krijgen de tijd niet om volwassen te worden en steeds vaker moeten we het doen met jonge boompjes die uiteraard nauwelijks schaduw geven. En met elke volwassen boom die wordt gekapt verdwijnt weer een stukje habitat voor vleermuizen, vogels en andere dieren.

Van recente datum is de aanvraag voor een kapvergunning van Eneco voor het kappen van maar liefst 150 bomen.

Uiteraard werd de aanvraag gepubliceerd in de zomervakantie (de kans dat die gezien wordt is dan het kleinst), maar bovendien deugt de plaatsaanduiding niet. Als je de Cremerstraat bij de ‘officiële bekendmakingen’ in de gaten houdt zou je zo maar de aanvraag missen die Eneco gedaan heeft, waarvan verreweg de meeste bomen op de Cremerstraat staan en niet op de Galjoenstraat of het Cremerplein. Ronduit misleidend dus dat de gemeente in de bekendmaking de Cremerstraat zelf niet noemt.

De aanvraag is door Eneco gedaan ter vervanging van de leiding van de stadsverwarming. Die leiding zelf is het probleem niet, maar de ruimte die Eneco nodig meent te hebben voor werkruimte en opslag is zo aanzienlijk dat er 161 bomen gekapt moeten worden (waarvan 11 volgens de aanvraag niet kapvergunningplichtig zijn).

Volgens het groen herstelplan worden 104 van de 150 bomen waar een kapvergunning voor wordt gevraagd niet vervangen. Dat wordt dus een bijzonder kale boel op de Cremerstraat. En zonder schaduw in de zomer!

Het park langs de Cremerstraat wordt overigens ook bedreigd door de verdubbeling van het spoor. Dat wil zeggen, de verdubbeling op zich gaat niet ten koste van het park, maar wel de werkruimte die Prorail denkt nodig te hebben. Het besluit (‘tracebesluit’) om het spoor te verdubbelen is definitief. Uit de ingediende zienswijze blijkt dat de gemeente Utrecht niets gedaan heeft om te bewerkstelligen dat het park gespaard zou worden. Zie de grijze arcering op de samengestelde kaart

Paardenveld
Op 23 juli heeft de gemeente voor zichzelf een aanvraag kapvergunning ingediend voor 2 bomen. Uit de aanvraag kapvergunning blijkt dat de bomen weg moeten om plaats te maken voor de ‘stadsbioscoop’. Waarom die 2 bomen nu al gekapt zouden moeten worden is volstrekt onduidelijk. Immers de plannen voor deze ‘stadsbioscoop’ verkeren nog pas in het stadium van ontwerp bestemmingsplan Kade.

Utrecht geeft honderden miljoenen uit om de singelstructuur te herstellen. Een plan dat destijds aan het publiek verkocht is met het verhaal dat daardoor ook een parkachtige omgeving langs de singel zou kunnen worden gerealiseerd (zie de Maliesingel). Hard nodig, want er is maar weinig groen overgebleven (ook het Smakkelaarsveld heeft de gemeentelijke bouwwoede niet overleefd). Op het moment dat het singelplan dan werkelijkheid lijkt te worden, worden er meteen weer plannen gemaakt om stoere bomen (er staan er nog 7) die het begin zouden kunnen vormen van het beloofde park, om te hakken zodat er weer verdiend kan worden aan de verkoop van bouwrijpe grond.

Niemand begrijpt overigens waarom Utrecht nóg een stadsbioscoop nodig heeft nadat de gemeente bouwvergunningen heeft verleend voor de megabioscoop van de Jaarbeurs en de megabioscoop in het Leidsche Rijn Centrum. Kennelijk zijn de initiatiefnemers van deze ‘stadsbioscoop’ erin geslaagd GroenLinks en D66 van het grote belang ervan te overtuigen, want op voorstel van deze twee partijen vindt er 27 augustus een geheime voorlichting plaats aan de overige leden van de gemeenteraad. Daar mag het gewone volk dus niet bij zijn. Het is goed dat Van Mierlo dat niet meer hoeft mee te maken.

Wat er aan de hand is laat zich raden: die ‘stadsbioscoop’ moet door gedouwd worden. Daarvoor is nodig dat raadsleden alleen de ene kant van het verhaal horen (namelijk dat van de belanghebbende initiatiefnemers) en niet het verhaal van de concurrentie. De concurrentie mag er net als het gewone volk niet bij zijn en niemand mag weten wat die initiatiefnemers de gemeenteraad gaat proberen wijs te maken.

Bovendien is het nodig zo snel mogelijk alvast wat bomen te kappen. Immers, als die bomen alvast weg zijn leggen ze geen gewicht meer in de schaal bij de besluitvorming over het bestemmingsplan Kade (de ‘stadsbioscoop’). Volgens het ontwerpbestemmingsplan moeten er trouwens 7 bomen weg, maar om nu al een aanvraag te doen om 7 bomen te kappen zou misschien teveel verontwaardiging oproepen en daarmee de kans op de ‘stadsbioscoop’ verkleinen.

Kortom: onwelriekende dorpspolitiek. Ooit diende GroenLinks de motie in ‘Kappen met kappen’. Dat was om het kappen van bomen vooruitlopend op het onherroepelijk worden van bouwvergunning en bestemmingsplannen te verhinderen. Maar toen zat GroenLinks nog in de oppositie. Die motie haalde het niet. De motie die het wel haalde was ‘Kappen met kappen III’ (ingediend door de PvdA). Daarin stond dat er niet gekapt mocht worden zolang er geen ‘bruikbare’ bouwvergunning was. Dat is een verleende bouwvergunning waartegen beroep tegen kan worden ingesteld. Maar daarvan is in dit geval nog lang geen sprake. Zie het onderstaande stukje tekst (van de SP-website).

plankaart kapverg. paardenveld

In 1974 publiceerde Iwan Illich ‘Energy and Equity’. Daarin zet hij uiteen waarom een groeiend energieverbruik samen gaat met steeds meer ongelijkheid en armoede.

Omdat een groeiende energieverbruik leidt tot meer CO2-uitstoot en dus meer klimaatopwarming, gaan CO2-uitstoot en klimaatopwarming dus óók samen met meer armoede en ongelijkheid.

Ongelijkheid en armoede moeten sowieso bestreden worden. Alle mensen hebben immers recht op een menswaardig bestaan en daar komt niets van terecht als steeds meer rijkdom terecht komt bij een kleine groep rijken.

Maar armoede en ongelijkheid moeten dus ook bestreden worden omdat die een groeiend energieverbruik en dus klimaatopwarming in de hand werken. Waarom is dat zo?

De energie die wij gebruiken wordt zo goedkoop geproduceerd dat wij er steeds meer van gaan gebruiken. Dát de energie zo goedkoop kan worden geproduceerd heeft twee oorzaken.

De eerste is dat bij de productie van energie sprake is van veel ‘externe’ kosten die niet in de prijs van de energie wordt meegenomen. De tweede is bijvoorbeeld dat arbeiders die betrokken zijn bij het delven van grondstoffen enorm worden uitgebuit.

Om met de ‘externe’ kosten te beginnen. Steenkool is nog steeds een belangrijke grondstof bij de productie van elektriciteit. Bij de verbranding van steenkool komt veel CO2 vrij. Die wordt niet netjes opgevangen, maar gedumpt in de lucht. Dat scheelt in de kosten. De kosten die niet worden betaald door de CO2 gewoon in de lucht te dumpen zijn de ‘externe’ kosten: de kosten van de opwarming van het klimaat, die vroeg of laat toch moeten worden betaald.

Dát centrales over goedkope steenkool kunnen beschikken komt onder andere door de ‘bloedkolen’ uit Colombia, waar het bloed aan kleeft van uitbuiting en grove schending van mensenrechten. Volgens PAX (waarin Pax Christi en het IKV zijn opgegaan) zijn in Colombia 55.000 boeren van hun land verdreven, waarbij 3000 doden vielen. (*)  NUON en ESSENT betrekken bloedkolen uit Colombia en zijn niet bereid om daarmee te stoppen. Ook E.ON, Electrakabel en Delta maken gebruik van bloedkolen.

Zouden de boeren in Colombia niet van hun land verdreven worden en zouden de arbeiders in de mijnen in Colombia het uurloon en de arbeidsomstandigheden krijgen die wij in Nederland voor onszelf normaal vinden, dan zouden de kolen uit Colombia een stuk duurder én onze energierekening een stuk hoger zijn. Zó hoog dat wij alles zouden doen om juist minder energie te gaan gebruiken.

Wat voor de bloedkolen uit Colombia geldt, geldt voor alle producten die wij spotgoedkoop kunnen kopen doordat ze goedkoop geproduceerd worden in arme landen door zowel de natuur als de lokale bevolking uit te buiten.

Wie zich sterk wil maken tegen toenemend energiegebruik en opwarming van het klimaat, tegen armoede en tegen schending van mensenrechten in Colombia en waar dan ook is het heel eenvoudig om actie te ondernemen.

Koop zo min mogelijk elektrische apparaten (ook geen elektrische fietsen en auto’s). Haal je stroom niet bij NUON en ESSENT en andere energieleveranciers die aan bloedkolen verdienen. Koop geen producten waarvan de productie op uitbuiting is gebaseerd. Bovendien: wat niet gekocht wordt hoeft ook niet te worden geproduceerd en dat scheelt energie.

(*) http://www.paxvoorvrede.nl/wat-wij-doen/campagnes/stop-bloedkolen
Zie ook: http://www.wijstoppensteenkool.nl/

Kort na haar aantreden als wethouder wist Mirjam de Rijk (GroenLinks) de prijs voor de klimaatvriendelijkste wethouder 2010 in de wacht te slepen. De prijs werd haar verleend door het FairClimateFund, dat er overigens geen been in ziet om business met klimaat actie te combineren.

Een jaar later ontving Mirjam de Rijk weer zo’n mooie prijs. Dit keer van de Utrechtse Natuur- en Milieufederatie (NMU) : de ‘Groene Trui’ voor de voorbeeldige klimaatambities van het nieuwe Utrechtse college (2010-2014), waarbij het voornemen om windmolens voor schone energie te bouwen een belangrijke reden was de prijs toe te kennen.
(Zie de site : http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2011/10/alweer_nepotisme_award_voor_mi.html).

Op de foto herkennen we Lot van Hooijdonk, destijds adjunct directeur van de NMU die haar partijgenoot aan de Groene Trui hielp. Kort na haar aantreden verklaarde Van Hooijdonk in gesprek DeStadUtrecht (2-9-2014) niet met windmolens getrouwd te zijn.

Inmiddels is het de beurt van Lot van Hooijdonk om als GroenLinks-wethouder prijzen in ontvangst te nemen. In juni 2015 werd Utrecht de Solar City Award toegekend.

De Stichting Solar Days, die de Solar City Award toekent, wordt gerund door ene Peer de Rijk. Jawel, de broer van Mirjam de Rijk. (Overigens niet op de foto hierboven). Het adres van Solar Days is hetzelfde als dat van Milieudefensie, waar Mirjam en Peer de Rijk geruime tijd werkzaam waren, de laatste ook als bestuurslid. (www.peerderijk.nl).

Maar er komen nog meer prijzen. De gemeente Utrecht blijkt zich te hebben aangemeld bij Eurocities als lichtend voorbeeld van participatie vanwege de wijze waarop de bevolking (165 door loting aangewezen burgers die daar 600 euro mee verdienden) ‘helemaal zelf’ het Energieplan Utrecht zou hebben gemaakt. De kans dat Utrecht de prijs in de wacht sleept is groot, want wethouder Lot van Hooijdonk is voorzitter van ‘Eurocities Environment Forum’.

De kans dat GroenLinks- wethouders nog veel meer milieu- en klimaatprijzen voor Utrecht in de wacht gaan slepen is groot, want in het wereldje waarin  dankzij subsidies groene stichtingen en bedrijfjes banen bieden aan zakelijk ingestelde klimaatverbeteraars is GroenLinks sterk vertegenwoordigd.

Al die prijzen zijn overigens heel hard nodig, want de resultaten van het Utrechtse klimaatbeleid zijn er niet. Uit het recent gepubliceerde Harmelink evaluatie-rapport blijkt dat er ondanks alle mooie prijzen al jaren geen sprake is van noemenswaardige CO2-reductie in Utrecht.

Die prijzen zijn dus kennelijk nodig om bij de Utrechtse bevolking de indruk te wekken dat de GroenLinks-wethouders het niettemin geweldig doen. En natuurlijk om ambitieuze partijleden aan het imago van groene daadkracht en een mooie carrière te helpen.

De gemeente wil in 2012 de Utrechtse jaarlijkse CO2-uitstoot met 75.000 ton reduceren. Ook heeft de gemeente Utrecht in 2008 en begin 2009, samen met andere koplopende (Utrecht, Utrecht über alles) gemeenten een road­map ontwikkeld voor een CO2-neutrale gemeentelijke organisatie in 2012”, zo valt te lezen op de website van klimaatbos-léon, een initiatief voortgekomen uit de stedenband Utrecht-Léon (Nicaragua).

Het planten van bomen ergens in de wereld levert CO-2 kredieten op en die CO2-kredieten mogen dan afgetrokken worden van de CO2 die elders worden uitgestoten, bijvoorbeeld in Nederland en Utrecht. Dus als je nu maar genoeg klimaatbos aanplant in één land waar bomen goed groeien en je goedkoop aan grond kan komen hoef je je eigen CO2-uitstoot nauwelijks terug te dringen en kan je dus verder leven alsof er geen klimaatprobleem bestaat.

Dit systeem wordt gesierd met het begrip Reducing Emissions from Deforestation and Degradation. Afgekort: REDD. Een booming-business, want niet alleen biedt elke luchtvaarmaatschappij de schuldbewuste reiziger aan bomen te planten voor elke vliegreis, ook grijpen overheden in rijke landen de kans aan om hun CO2-uitstotende economie en automobiliteit geen beperkingen op te hoeven leggen.

Als je goed zoekt vind je op internet, tussen alle jubelende sites van bedrijven die flink aan deze handel verdienen ook enkele kritische sites aan. Zo’n kritische site is bijvoorbeeld die van Carbon Trade Watch met veel informatie over REDD. Naast het bezwaar dat deze handel in CO2-emissies bedrijven en regeringen die verantwoordelijk zijn voor veel CO2-uitstoot in staat stelt daar rustig mee door te gaan, wordt gewezen op de fundamentele onrechtvaardigheid van het systeem.

Die onrechtvaardigheid bestaat daaruit dat inheemse bevolking makkelijk verdrongen wordt onder druk, met geweld of door­dat gronden opgekocht worden, waarvan zij voor hun voedselproductie afhankelijk zijn. Lokale boeren wordt in het vooruitzicht gesteld dat ze wat kunnen verdienen aan de opbrengst van CO2-kredieten, maar inmiddels zijn die waardeloos omdat die in grote hoeveelheden gratis aan bedrijven worden uitgedeeld. In veel gevallen leidt de bosaanplant overigens tot omvang­rijke monoculturen, verlies van biodiversiteit en een verdere verlaging van de grondwaterstand.

Volgens beleidsmakers en politici moet de reductie van de uitstoot van CO2 voornamelijk plaatsvinden door hier en in ons eigen land minder energie te gebruiken en de energie die wij gebruiken duurzaam op te wekken: water, wind, zon, aardwarmte e.d.

Waar volledig aan voorbij wordt gegaan is de energie die nodig is om in andere landen producten te maken die wij hier kopen. En natuurlijk de energie die nodig is om die producten te transporteren, vaak van de andere kant van de wereld met grote vrachtschepen en door de lucht.

Denk niet alleen aan duurzame producten, maar ook aan voeding, veevoeders, vlees, bloemen, aardolie, e.d. De energie die nodig is voor de productie en het transport ontbreken op onze energiebalans.

Nu zou dat niet zo’n probleem zijn als goederen die geïmporteerd worden zouden kunnen worden weggestreept tegen de goederen die geëxporteerd worden naar landen waar onze import vandaan komt. Maar dat is maar zeer ten dele het geval.

Dankzij de vrijhandel en het feit dat producten in arme landen veel goedkoper gemaakt kunnen worden (lage lonen, goedkope grondstoffen, minder strenge milieu eisen) heeft de productie zich naar arme en minder welvarende landen verplaatst. Maar daarmee dus ook de CO2-uitstoot van die productie.

Ruim de helft van de CO2-uitstoot in landen als China en andere opkomende industrielanden moet toegeschreven worden aan de productie van goederen die voortgebracht worden om naar Europa en de VS te exporteren. Dat is dus eigenlijk onze CO2, waar wij lage lonen – en goedkope grondstoffen landen mee laten zitten.

Een eerlijk klimaatbeleid houdt dus in dat welvarende landen zich niet alleen verantwoordelijk achten voor de CO2-uitstoot in eigen land, maar ook voor de CO2-uitstoot die in minder welvarende en arme delen van de wereld plaatsvindt om welvarende landen van goedkope producten te voorzien.

Dat houdt de erkenning in van een ecologische schuld van welvarende aan minder welvarende landen die ingelost moet worden door extra reductie van CO2 in de welvarende landen en door financiering van voorzieningen die in minder welvarende landen nodig zijn om de gevolgen van klimaatopwarming op te vangen.

Economische groei is een heilige koe in de politiek. Op de Partij voor de Dieren na (waarvoor hulde) is groei voor alle politieke partijen vanzelfsprekend. Het verschil tussen politieke partijen is dat de één vindt dat er aan die groei geen grenzen mogen worden gesteld en dat de ander vindt dat die groei al­leen acceptabel is als die groen en duurzaam is. Maar dat economische groei en ontwikkeling zoveel mogelijk toch moet kunnen plaatsvinden staat voor vrijwel alle partijen vast.

Economische groei wordt wenselijk gevonden omdat dat zou leiden tot meer welvaart. Meer wel­vaart houdt in dat mensen meer spullen en diensten kunnen aanschaffen, waardoor ze meer van hun leven kunnen genieten. Economische groei wordt ook wenselijk gevonden omdat daardoor nieuwe banen zouden ontstaan en banen zouden nodig zijn om mensen een zinvol bestaan te garanderen dat zon­der baan kennelijk niet goed mogelijk zou zijn.

Of mensen inderdaad meer van hun leven genieten naarmate ze meer spullen en diensten kunnen kopen is de vraag. Bezit geeft ook zorgen. Je moet het allemaal maar opruimen, zorgen dat het niet zoek raakt, niet kapot gaat of niet gepikt wordt. Het is waarschijnlijk zo dat, als een bepaald welvaarts­ni­veau bereikt is, de behoefte aan meer gewekt wordt doordat men zich door rijkdom wil onderscheiden.

Of banen nodig zijn om mensen een zinvol bestaan te garanderen is de vraag. Het werk waartoe mensen vaak gedwongen worden is even zo vaak helemaal niet prettig en zinvol. Dat is ook waarom de poli­tiek in grote meerderheid vindt dat er een flink verschil moet zijn tussen minimuminko­men en uitkering en waarom er strafkortingen moeten worden opgelegd aan uitkeringsgerechtigden die niet voldoende hun best doen om werk te vinden.

Economische groei wordt overigens ook gepropageerd met het argument dat welvaart daardoor ook binnen het bereik komt van mensen die in armoede leven. Ook dat is geen sterk argument. Dat doel valt immers makkelijk te bereiken door welvaart gelijk te verdelen. Bovendien heeft economische groei  vaak tot gevolg dat armen juist armer worden. Zie de extreme armoede en uitbuiting in la­ge lonen landen waar onze goedkope textiel wordt geproduceerd en schaarse grondstoffen voor onze groeiende industrie vandaan komen.

Waarom dan toch de vanzelfsprekendheid van economische groei? Om daar een antwoord op te be­denken is het belangrijk er rekening mee te houden dat economische groei eerst en vooral profijte­lijk is voor een relatief kleine bovenlaag in de samenleving, die veel invloed heeft omdat die in po­litieke partijen en in de wetenschap sterk vertegen­woordigd is en er daardoor in slaagt wat voor hen profijtelijk is wetenschappelijk uit te leggen en aan het publiek te verkopen als algemeen belang.

Dat de economische groei die vooral na de 70-er jaren (mogelijk vooral door de digitalisering) heeft plaatsgevonden voornamelijk aan een kleine bovenlaag ten goede is gekomen werd reeds door Mar­cel van Dam aangetoond in ‘Niemandsland’ (2009). De welvaart voor de laagste 10% inkomens nam van­af 1980 met 10% afgenomen af, die van de 10% hoogste inkomens met 60% toe.

Wie er van de economische groei profiteert is duidelijk. Dat degenen die van de groei profiteren die groei propageren ligt voor de hand: de mensen die er niet van profiteren en er door op achterstand worden gezet moet wijsgemaakt wor­den dat economische groei ook hun voor­deel oplevert. Mis­schien niet meteen, maar toch zeker in de toekomst of in het hiernamaals.

In dit verhaal willen we laten zien dat het bestrijden van armoede en het eerlijk verdelen van welvaart één van de belang­rijkste argumenten is om van economische groei af te zien. Wat natuurlijk ook een zegen zou zijn voor het milieu en het klimaat. Dat economische groei tot meer welvaart leidt valt, daar zijn drie belangrijke argumen­ten tegen in te brengen.

1. Hueting: wat is de natuur ons waard?
Het eerste argument is bekend, dat is daar al vaak tegen ingebracht. Om te beginnen door R. Hueting in ¨Nieuwe schaarste en economische groei: Meer welvaart door minder productie?¨ (1974), vooraf­gegaan door een serie artikelen onder de titel ¨Wat is de natuur ons waard?¨. Zijn kritiek op econo­mische groei was niet welkom en heeft in de politiek dus geen na­volging gevonden. Terecht wees hij erop dat verlies van natuur, van speelgele­genheid op straat, van schone lucht en schoon water, in de berekening van nationaal inkomen en van welvaartstoename niet als kosten worden meegenomen. Ook wordt geen rekening gehouden met verlies van vrije tijd. En evenmin met het welbevin­den van dieren. Alsof het enige wat er toe doet is wat mensen tot voor­deel strekt.

2. Verdienen aan gebakken lucht.
Waar maar weinig bij wordt stil gestaan is dat veel inkomens worden verdiend zonder dat daar een product of dienst tegenover staat dat op de één of andere manier aan welvaart bijdraagt, anders dan aan de welvaart van degenen die die inkomens incasseren. Duizenden beleidsnotities worden er bij de overheid opgesteld die door vrijwel niemand gelezen worden. Professionele begeleiding wordt aan mensen opgedrongen die beter af zouden zijn als zij hun eigen zaken zelf mochten regelen. Veel ver­orde­ningen worden ontworpen en gehandhaafd om geen andere reden dan juristen die daarmee belast zijn van werk te voorzien. Singels worden gedempt en een tiental jaren later weer open gegra­ven, kostbare bouwwerken en woningen worden gerealiseerd die amper dertig jaar later weer wor­den afgebro­ken. Volstrekt overbodige publieke werken worden uitgevoerd om wegen­bouwers en hun ambtelijke collega’s van werk te voorzien. Kortom, er wordt enorm veel inkomen verdiend, voornamelijk door hoogopgeleiden, waar geen enkel nut tegenover staat. (David Graeber: ‘On the phenomenon of Bullshit jobs’).  Onze welvaart zou er niet minder om zijn als de mensen die op zo’n manier een inkomen ‘verdienen’ een basisinkomen zouden ontvangen zonder daar iets voor te doen. Het zou enorm besparen, want een basisinkomen ligt een stuk lager dan wat de hoogopgeleide elite verdient.

3. Verdienen ten koste van mensen
Waar overigens weinig bij wordt stil gestaan is dat economische groei niet alleen gericht is op het voort­brengen van al dan niet waardeloze producten en diensten, maar natuurlijk ook en vaak juist op het verdie­nen daaraan. In een economie als de onze, waarin iedereen geacht wordt voor zichzelf op te komen gaat het inkomen en de welvaart van de één makkelijk ten koste van die van de ander. Vaak is de productie van diensten en producten, zeker als het om waardeloze producten en diensten gaat, op weinig anders gericht dan op het zich ten koste van de consument, burger, huurder of belasting­betaler van een inkomen te voorzien. We illustreren dat met twee voorbeelden.

Stedelijke vernieuwing
In 2002 besloot de gemeente Utrecht in het kader van een landelijk beleid 10.000 na-oorlogse sociale huur­wonin­gen te slopen en groten­deels door koopwoningen te vervangen (‘De Utrechtse Opgave’). Bij deze ‘stadsvernieuwing’ waren in Utrecht tientallen ambtenaren betrokken om gebiedsplannen te maken. Bij de woningcorporaties leverde het werk op aan een flink aantal gebiedsmanagers met me­dewerkers. Ook een aantal opbouwwerkers had er mooie baan aan, want de plannen moes­­ten de huurders door de strot worden geduwd. Universitaire instellingen pikten ook een graantje mee, want er moest aangetoond worden dat de huurders tevreden waren. Het aantal woningen ná de stadsver­nieuwing was gelijk. De nieuwe woningen waren niet groter. Ze waren wel beter geïsoleerd, maar dat had met re­novatie (een stuk goedkoper) ook gekund.

Dat de sloop en nieuwbouw tot doel had geld te maken wordt bevestigd door het rapport ‘Kosten en kostendragers trans­formatieopgave Stedelijke Ver­nieu­wing’, (2002). Daarin werd berekend dat deze stadsvernieuwing 17 miljard gulden zou op­leveren. Daar konden heel wat ambtenaren, gebiedsma­nagers, opbouwwerkers en universitaire onderzoekers mee aan het werk gehouden worden. Die 17 miljard gulden moest worden opgebracht uit hogere huren en door woningzoekenden die konden kiezen tussen woningzoekend te blijven of zich diep in de schulden te steken voor een koopwoning.

NSL: ultieme smokkelstap
Tijdens het wetgevingsoverleg op 25 september 2006 zei PvdA- kamerlid Diederik Samsom over het Natio­naal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit: “Dat NSL is in de ogen van mijn fractie de ultie­me smokkelstap (…) om met gegeven luchtvervuiling alsnog de goedkeuring voor bouwprojecten er doorheen te smokkelen, een goedkeuring die er anders niet zou komen (…) een bureaucratisch monstrum, dat beleidsambtenaren, juristen en adviesbureaus gouden tijden zal bezorgen”. Samsom is een belangrijke man en die kan het weten.

Twee jaar later werd het NSL onder PvdA-minister Jacqueline Cramer doorgevoerd. Het NSL heeft de lucht in Nederland geen spat schoner gemaakt. Volgens Samsom was dat ook helemaal de bedoeling niet. De bedoeling was een ondoorgrondelijk schoonrekensysteem in te voeren zodat bouwprojecten doorgang konden vinden die de lucht verder zouden vervui­len. En inderdaad honderden beleidsamb­tenaren, juristen, milieuprofessionals werkzaam bij rijksinstituten en adviesbureaus verdienen daar goed aan, wat bijdraagt aan de groei van het nationaal inkomen en dus aan onze welvaart, maar bepaald niet aan schone lucht.

Tegen economische groei
Economische groei komt er dus eigenlijk op neer dat een bovenlaag van voornamelijk hoogop­ge­leiden zich verrijkt ten koste van mensen die het met een schamel inkomen moeten doen en dat klaarspeelt doordat zij in de politiek sterk vertegenwoordigd is en daardoor regelgeving, plan­nen en beste­dingen zo kan sturen dat het hoogopgeleiden van lucratieve handel en carrières voorziet, die echter leiden tot veel verkwisting en niet bij­dragen aan een beter leven voor iedereen. Integendeel, er zijn forse bezuinigingen nodig op lage inkomens, uitkeringen en ele­mentaire voorzieningen om deze voor de bovenlaag profijtelijke economische groei gaande te houden.

Economische groei wordt niet alleen betaald door de mensen met lage inkomens en uitkeringen in ons land, omdat hun achterstelling voor een deel wordt gecompenseerd door import van goedkope producten uit arme landen die daar tegen extreem lage lonen worden geproduceerd.

Tenslotte: economische groei gaat niet alleen ten koste van de natuur in ons land, maar nog veel meer van de natuur in lan­den waar de winning van schaarse grondstoffen met veel natuurvernietiging gepaard gaat.

Conclusie: het tegengaan van economische groei is én in het belang van arme mensen en arme lan­den én in het belang van het milieu.

Eerder berichtten wij dat het klimaatbeleid van de gemeente Utrecht veel kost maar zo goed als niets oplevert. (Zie ‘Rampzalig klimaatbeleid’). Dat oordeel is gebaseerd op de uitkomsten van een evaluatie die in opdracht van de gemeente is verricht. Op de website van de gemeente is het rapport niet terug te vinden, daarom publiceren wij het hier: harmelink evaluatie

Van dat negatieve oordeel is in de voorlichting van de gemeente weinig terug te vinden, zoals blijkt uit de publicatie ‘Energie van de stad 2014’, waaraan wij de volgende grafiek ontlenen.

Als je afgaat op de staafjes dan is de CO2-uitstoot in de periode 2009 – 2012 spectaculair gedaald: met pakweg 27%.  Vergelijk je echter de getalletjes in de staafjes, dan is de daling 0.54 %. Kortom, hier is een reclamebureau aan het werk geweest dat geen al te hoge dunk heeft van het IQ van de Utrechtse burger.

In de Base line study CO2 Utrecht 2008 – 2013 troffen wij een heel andere grafiek aan, die de waarheid waarschijnlijk minder geflatteerd weergeeft.

Opmerkelijk is overigens dat beide grafieken de suggestie wekken dat er iets bekend zou zijn over de CO2-uitstoot vóór het 2010. In het evaluatie-rapport van Hamelink lazen wij echter dat er over de jaren vóór 2010 geen data bekend zijn.

Kortom, het is bij voorlichting van de gemeente Utrecht over de CO2-uitstoot al niet anders dan bij die over fijnstof en NO2: de waarheid moet wijken voor het goede nieuws dat de gemeente het allemaal fantastisch doet.

Of wethouder Lot van Hooijdonk het boekje van David Reybrouck ‘Tegen Verkiezingen’ zelf gelezen heeft valt te betwijfelen, want zoals de stadsgesprekken energie werden georganiseerd, zo kan Reybrouck dat toch echt niet bedoeld hebben. De totale kosten bedroegen overigens 437.865 euro. Je leest het goed: bijna een half miljoen.

Reybrouck kritiseert het politiek systeem omdat dat in handen is van een hele kleine groep van overwegend hoogopgeleiden. Die kritiek is niet nieuw. We treffen die kritiek ook aan bijvoorbeeld bij de Utrechtse hoogleraar Van Bovens (De diploma democratie.2006).

De oplossing die Reybrouck aan de hand doet is om de mensen die ons vertegenwoordigen door loting aan te wijzen, zodat iedereen, ongeacht inkomen en opleiding, dezelfde kans heeft om gekozen te worden en volksvertegenwoordiger te worden.

Eén van de problemen die je niet oplost door vertegenwoordigers door loting aan te wijzen is het probleem dat vertegenwoordigers, of ze nu gekozen worden of door loting worden aangewezen, in hoge mate afhankelijk zijn van de informatie die zij krijgen van interne- en externe deskundigen van de overheid.

Het verschijnsel van de ‘vierde macht’ (de macht van de ambtelijke dienst) wordt verklaard door het kennis- en informatie overwicht van de ambtelijke dienst. Als zelfs gekozen politici door de ambtelijke dienst qua informatie onder de voet gelopen worden, dan is dat bij burgers die door loting aangewezen worden nog veel meer het geval.

Voor de inhoudelijke begeleiding was een overeenkomst gesloten met het commerciële adviesbureau Ecofys (75.000 euro). Verder werden de deelnemers onderwezen en voorgelicht door wethouder Van Hooijdonk en dr.Ivo Opstelten. En verder waren er deskundigen van Eneco, ASR, Stedin, Duravermeer Van Ieperen, BO-EX en de gemeente Utrecht. Een wel zeer eenzijdig samengesteld gezelschap dus.

Lezen we de sfeerverslagen van de hand van ‘energie journalist’ Rolf de Jong, dan waren de stadsgesprekken over energie erg geslaagd. Geen wonder, want deze ‘energiejournalist’ werd goed betaald voor het opstellen van die sfeerverslagen en blijkt bovendien senior consultant te zijn van Ecofys en Ecofys wil natuurlijk nog wel meer van die lucratieve klussen hebben. Misschien de volgende keer toch maar een onafhankelijke en echte journalist nemen om de sfeerverslagen te schrijven.

Of je geïnformeerd wordt over klimaat/energie door commerciële adviesbureaus, die uit de hand van de overheid eten, en het bedrijfsleven of dat je het verhaal hoort van Greenpeace, Milieudefensie of de Stichting Stop Luchtverontreiniging Utrecht maakt natuurlijk een wereld van verschil. De wethouder vond het dus belangrijk dat de burgers niet het verhaal zouden horen van milieuorganisaties.

De zeer eenzijdige voorlichting blijkt uit de aan de deelnemers getoonde factsheets, het Ecofys document ‘Energiegebruik in Utrecht’ (dat weer grotendeels teruggaat op door de gemeente aangeleverde cijfers) en uit de resultaten van de gesprekken. De nadruk ligt in alle gevallen op hoe de energievoorziening op een meer duurzame manier kan worden gewaarborgd.

Dat de gemeente moet stoppen om steeds meer pakeervoorzieningen te realiseren, de stad met asfalt te bedekken, ongelijkvloerse kruisingen te realiseren om autoverkeer te bevorderen, steeds meer verkeersaantrekkende hoogbouw in het stationsgebied te realiseren, dat wij moeten stoppen om de economie aan te jagen en in plaats daarvan de overvloedige welvaart eerlijker moeten verdelen, daar mocht kennelijk allemaal niet over gepraat worden. Dat zal je van Ecofys ook niet te horen krijgen.

Kijk je naar wat er uiteindelijk uit die stadsgesprekken gekomen is, dan moet je daar de conclusie uit trekken dat de beleidsmakers daar alle kanten mee uit kunnen en van elke uitwerking kunnen beweren dat dat uit de stadsgesprekken gekomen is en dus helemaal in de geest van Reybrouck is uitgebroed.

Kortom, het zou interessant zijn aan David Reybrouck te vragen of deze wel zeer kostbare manipulatie (437.865 euro) van 150 door loting aangewezen burgers nu wel is wat hij in zijn boekje heeft gepropageerd.