Website van de Stichting Klimaat030

Mars voor klimaat en rechtvaardigheid.
13.00 uur op de Dam

Kom in actie!

De problemen in Nederland en de rest van de wereld stapelen zich op. Hitterecords worden keer op keer verbroken en extreem weer is aan de orde van de dag. Mensen worden gediscrimineerd. Veel bedrijven draaien recordwinsten terwijl de inkomens achterblijven. We kunnen geen betaalbare woonruimte krijgen, voedsel wordt duurder en steeds meer mensen komen in armoede terecht. Al deze problemen hangen bovendien samen: van de klimaatcrisis, racisme, biodiversiteitscrisis en armoede tot de wooncrisis. Als de politiek nu geen actie onderneemt, wordt dit alleen maar erger.

Terwijl de crisis nu is, faalt de politiek om met goede oplossingen te komen. De broodnodige omslag naar een duurzame en rechtvaardige samenleving blijft uit. Daarom gaan wij op zondag 12 november in Amsterdam de straat op en organiseren we een grote mars voor Klimaat en Rechtvaardigheid. Vlak voor de cruciale Tweede Kamerverkiezingen. Als we met zijn allen de straat opgaan, kan de politiek niet meer om ons heen. Dus: help mee om dit de krachtigste mars ooit te maken!

zie: https://klimaatmars.nl/

Al eerder berichtten we dat het warmteverlies door transport van heet water ten behoeve van de stadsverwarming 25 % is. Eén van de redenen waarom de gemeente in 2017 besloot dat het beter was over te schakelen naar een laag temperatuur warmtenet. Hoe heter het water, hoe groter immers het warmte verlies.

Geheel in strijd met dat voornemen werkt de gemeente mee aan de bouw van heet-water-warmtebuffers waarin miljoenen liters kokend water worden opgeslagen. In Rijnsweerd bijvoorbeeld 3 miljoen liter. Het water wordt in de centrale Lage Weide verhit tot ruim 100 graden Celsius en vervolgens over grote afstanden getransporteerd (tot in Nieuwegein!).

Volgens de gemeente leveren die warmtebuffers een reductie van de uitstoot van CO2 op van “mogelijk 2 %” (besluit HZ_WABO-21-41085 p. 4). Dat zou zijn omdat door die buffers piekvragen in de warmtevraag opgevangen kunnen worden.

Niet alleen vermeldt het besluit niet het warmteverlies van 25% door transport over vele kilometers van het kokend hete water, ook vermeldt het besluit niet dat dat water wordt verhit niet alleen met het stoken van biomassa (arme bossen en extra uitstoot van CO2), maar ook door middel van gas. Terwijl wij volgens de gemeente nodig van het gas af moeten!

Water opwarmen tot pakweg 50 á 60 graden, daar zijn klimaatvriendelijke manieren/bronnen voor (terugwinnen uit riool, warmte uit de bodem), maar om het water te verhitten tot ruim 100 graden Celsius daar heb je toch echt gas en  biomassa voor nodig. Kortom die warmtebuffers maken de warmtevoorziening nog meer van gas en biomassa afhankelijk. Dat is in het belang van Eneco (inmiddels Mitsubishi), die daarmee zijn monopoliepositie versterkt, maar niet in het belang van het klimaat en evenmin in het belang van de Utrechtse consument.

Tijdens de zitting bij de rechtbank afgelopen vrijdag voerde Eneco aan dat de stadsverwarming juist heel duurzaam was, omdat het water dat gebruikt wordt voor de koeling van de elektriciteitscentrale anders geloosd zou worden in het kanaal. Dat is grote onzin, want er is allang geen sprake meer van “restwarmte” om dat onze elektriciteit maar zeer ten dele wordt opgewekt in de centrale op Lage Weide. Speciaal en alleen om het water op 100 graden Celsius te brengen wordt dus heel veel gas en biomassa gestookt/verspild.

Kortom, de gemeente verleent geheel in strijd met het eigen klimaatbeleid een vergunning voor de bouw van een gigantische warmtebuffer met als gevolg nog meer uitstoot van CO2 en nog meer kosten voor burgers die van de van gas gestookte stadsverwarming afhankelijk worden gemaakt, maar zelf van de gemeente van het gas af moeten.

Drie Utrechtse stichtingen, waaronder Klimaat030, roepen op om van 2023 een actiejaar te maken. Vertrouwen in gemeentelijke inspraak en participatie hebben ze niet meer. De gemeenteraad luistert niet naar kritiek op plannen die door de gemeente, vaak samen met projectontwikkelaars, worden voorbereid. De gemeente behartigt niet de belangen van burgers en van woningzoekenden, maar van het grote geld. Wat de gemeente doet tegen klimaatopwarming mag geen naam hebben. De gemeente gaat ook gewoon door met het op grote schaal kappen van grote gezonde bomen. Aldus het pamflet dat vandaag wordt verspreid.

Het pamflet Laten we van 2023 een actiejaar maken begint met vast te stellen dat iedereen er toch van doordrongen moet zijn dat wij ons, om met VN-baas Antonio Guterres te spreken, bevinden op de “highway to climate hell”, maar dat overheden weigeren om serieuze maatregelen te nemen. Ook de gemeente Utrecht doet vrijwel niets, behalve de burger wijsmaken dat Utrecht in 2030 klimaatneutraal zal zijn. Staat nog in de toelichting van het zojuist vastgestelde bestemmingsplan Ivoordreef! Terwijl hoogbouw erkend slecht is voor het klimaat (extra uitstoot CO2) en Eneco’s stadsverwarming een enorme verspilling van energie is, wil de gemeente daar juist mee doorgaan. Nog veel meer hoogbouw en nog veel meer stadsverwarming! Niets dan volksverlakkerij volgens het pamflet.

De vraag die in het pamflet wordt gesteld is: waarom komen wij niet in actie? Inspraak helpt immers niet en de gemeenteraad luistert niet. Daar moeten we dus niet meer aan meedoen, want inspraak is kennelijk niets meer dan een fopspeen. Aldus het pamflet. Maar wat dan? Vóórdat de inspraak werd ingevoerd en wettelijk geregeld werd er nog veel actie gevoerd. En dat hielp wél. Door actie te voeren hebben burgers in de 60-er jaren immers weten te voorkomen dat de hele singel werd gedempt en dat grote delen van de binnenstad en omgeving zouden worden gesloopt om verkeersdoorbraken te maken. Inspraak is ingevoerd door de overheid om ervoor te zorgen dat burgers op zouden houden met actievoeren en de plannen dwarsbomen die de overheid samen met projectontwikkelaars voorbereidt.

Het pamflet doet een beroep op iedereen om weer actie te gaan voeren. We kunnen de schuld nu wel geven aan de overheid, Shell, Eneco, Exxon en andere energieverslinders, maar dat ontslaat ons niet van de morele plicht om zelf in actie te komen. Voor onze kinderen en kleinkinderen, voor mensen overal ter wereld die zwaar lijden onder de gevolgen van klimaat verandering en voor de planeet en alles wat leeft.

Naar aanleiding van 2 raadsmoties uit 2015 (“Utrecht koploper”) en 2017 (“Utrecht bouwt BENG”) heeft de gemeente Utrecht in 2020 het zgn. Utrechts Energie Protocol (UEP) in werking gesteld. Dit is een protocol dat voor veel geld is opgesteld door TNO en wat er voor moet zorgen dat nieuwbouw in Utrecht zo veel mogelijk energieneutraal wordt gerealiseerd. Alle nieuwbouwprojecten moeten in principe energie neutraal worden gerealiseerd. Maar als een ontwikkelaar meent dat dat onmogelijk is moet de ontwikkelaar dat onderbouwen.
In de database van EP-online hadden we al 900 recente nieuwbouwprojecten (ingediend na 1-1-2021) in Utrecht weten te vinden. Daarvan bleken slechts 9% aangemerkt te kunnen worden als energieneutraal. Dat vinden we wel erg mager en daarom hebben wij een WOO verzoek gedaan naar documenten met de onderbouwing waarom ca 500 woningen niet energieneutraal kunnen worden gebouwd.
Resultaat van het WOO verzoek was dat de documenten er niet zijn. En wel omdat de planontwikkeling van deze projecten allemaal gestart waren vóór de inwerkingtreding van het UEP. Hoewel alle vergunningaanvragen wel dateren van na de invoering van het UEP speelt dat voor de gemeente “per definitie” geen rol.

In diverse communicatie uitingen m.b.t. duurzaam bouwen wordt er door de gemeente met enige trots verwezen naar dit UEP.  Maar veel van de woningen die nu (7 jaar na de eerste motie !) nog gebouwd moeten worden gaan er voorlopig nog niet aan voldoen.

Naar aanleiding van een verzoek tot handhaving heeft Eneco de duurzaamheidsrapporten over de stadsverwarming gepubliceerd. Op grond van de Warmtewet  behoort Eneco op eigen beweging deze rapporten te publiceren maar weigerde dat tot nu toe te doen. Via een verzoek tot handhaving door St. Klimaat030 bij de ACM heeft Eneco dit nu alsnog met tegenzin gedaan.
In deze rapporten is informatie te vinden over de diverse warmtebronnen waarmee de stadsverwarming warm gestookt wordt. Als je ze wilt inzien zal je ze alsnog niet snel vinden op de website van Eneco. Daarom hebben wij ze ook maar op onze website gezet.

Duurzaamheidsrapportage warmtenet Utrecht-Nieuwegein 2020

Eneco duurzaamheidsrapportage grote netten 2021

De Reclame Code Commissie (RCC) heeft onlangs geoordeeld dat Eneco niet meer mag beweren dat de nog te bouwen warmtepomp in Overvecht 10.000 (of zelfs 20.000) woningen zal verwarmen. En Eneco mag ook niet meer beweren dat het gasloze warmte betreft. Deze beweringen stonden onder meer begin dit jaar nog op de website van Eneco.

Direct na het indienen van de klacht had Eneco het aantal zelfs verhoogd naar 20.000 woningen. Eneco heeft de website op dit punt inmiddels aangepast en vermeld geen aantal woningen meer.
Dit is het resultaat van een klacht van onze stichting bij de RCC.
Daarnaast mag Eneco ook niet meer beweren dat een woning met stadsverwarming 60% minder CO2 uitstoot dan een woning op gas. Deze bewering staat onder meer op de website en op het zgn. warmte-etiket dat (op papier) naar alle aangesloten verbruikers op het warmtenet wordt verzonden.

Sinds 2020 moeten leveranciers van stadsverwarming verplicht een zgn. Duurzaamheidsrapportage publiceren. Bijna geen enkel stadsverwarmingsbedrijf doet dat en Eneco doet dat ook niet.
Zo wil Eneco al heel lang geheim houden hoeveel nu precies het warmteverlies is van het ondergrondse leidingnetwerk. Hoewel ze de Duurzaamheidsrapportage niet gepubliceerd hebben is er op de website van het Expertisecentrum Warmte toch een overzicht verschenen met gegevens van diverse warmtenetten met daarin onder andere opgenomen het warmteverlies van Eneco stadsverwarming.

Uit deze gegevens blijkt dat van elke hoeveelheid warmte die er in de centrale wordt opgewekt er onderweg 25% verloren gaat voordat het de klant bereikt. Let wel, dit is op basis van een berekening van Eneco zelf.
Als je die 25% warmteverlies omrekent naar totalen voor de hele stad dan is deze hoeveelheid warmte te vergelijken met dezelfde hoeveelheid warmte die is opgewekt door cv ketels met een totaal gasverbruik van 20 miljoen m3 aardgas.
Aangezien het gemiddeld gasverbruik per woning in Utrecht 710 m3 bedraagt betekent dat je met deze hoeveelheid gas ook ca. 27.000 woningen kan warm stoken.

Sinds 1 januari 2021 moet er voor nieuwbouwplannen een zgn. BENG berekening gemaakt worden. Aangetoond moet worden dat het plan voldoet aan alle drie de zgn BENG eisen.
Wethouder Van Hooijdonk ontraadde een motie met de bewering dat de kwaliteits- (of EMG-) verklaring van Eneco sinds de invoering van BENG geen invloed meer heeft op nieuwbouw.
Het staat echter wel vast dat dat niet klopt. Zo is bijvoorbeeld in een
rapport van het Ministerie van BZK te lezen:
(PV = zonnepanelen) Bij het forfaitair rekenen wordt er niet uitgegaan van de gunstiger waarde uit de kwaliteitsverklaring en moeten er meer zonnepanelen geînstalleerd worden. Of evt. in plaats daarvan moeten er andere energiebesparende maatregelen aangebracht worden.
Het klopt overigens wel dat de verklaring geen effect meer heeft op BENG eis 1, maar wel degelijk op BENG 2 en 3. Aangezien plannen moeten voldoen aan alle drie de eisen heeft de verklaring dus nog wel degelijk effect op nieuwbouw zoals onder meer in het rapport valt te lezen.
Maar waar haalt de wethouder haar wijsheid dan vandaan ? Daarvoor hebben we een WOB verzoek ingediend naar de onderbouwing van haar bewering dat de verklaring geen invloed meer heeft op nieuwbouw.
In het antwoord op het WOB-verzoek wordt verwezen naar enkele Utrechtse beleidsstukken waar dat in zou staan, maar hierover staat er niets in. Ook verkregen we een email wisseling tussen de betrokken “specialisten” bij de gemeente Utrecht. Daarin staat bijv. te lezen:

en:

Toch blijken ze zich wat later toch nog ingelezen te hebben en vermelden in een zgn annotatie:

Maar dit is kennelijk niet meer tot de wethouder doorgedrongen.